Udar mózgu bywa nagłą i wielką tragedią, której konsekwencje potrafią całkowicie odmienić życie nie tylko bezpośrednio poszkodowanego, ale także całej jego najbliższej rodziny.
Poważny udar, charakteryzujący się wieloma rozległymi deficytami, może wprowadzić bliskich pacjenta w olbrzymią dezorientację co do sposobu opieki nad osobą nim dotkniętą. Dostępne informacje są często sprzeczne i trudno dostępne. Zdarza się również, że różni specjaliści mają odmienne zdanie na temat postępowania rehabilitacyjnego. Dlatego tak ważna jest świadomość tego, jakie czynności usprawniające są możliwe i potrzebne na danym etapie rehabilitacji.
W czym pomoże ten poradnik?
Poradnik ten ma na celu w możliwie najprostszy i przystępny sposób doradzić rodzinom i opiekunom pacjentów po udarze, co możliwe jest do wykonania w rehabilitacji poudarowej. Ma on także ułatwić podejmowanie decyzji w zakresie planowania postępowania terapeutycznego w przypadku, kiedy dostępne informacje są znikome. Tekst poradnika ma jedynie charakter informacyjny i nie zastępuje pracy specjalistów.
Główne okresy w postępowaniu poudarowym
Faza ostra
Stan, w jakim znajduje się pacjent bezpośrednio po wystąpieniu udaru nazywamy fazą ostrą. Stopień deficytów neurologicznych, jak i ogólnego stanu poszkodowanego często jest bardzo różnorodny. Pacjent po udarze mózgu w fazie ostrej może zmagać się z niewielkimi problemami, a nawet być w stanie śpiączki wymagającej wspomagania czynności oddechowych oraz intensywnej pielęgnacji. Może być także w stanie, w którym nie potrafi ocenić swojej sytuacji, będąc zdezorientowanym i przestraszonym lub też niezdolnym do nawiązania kontaktu z otoczeniem.
Terapię można rozpocząć już w tej fazie. Polega ona na stymulowaniu plastyczności centralnego układu nerwowego w prawidłowym kierunku, na tyle na ile to możliwe, oraz ograniczeniu rozwóju patologii do minimum. Dobra profesjonalna współpraca interdyscyplinarna w trakcie tej fazy jest czynnikiem decydującym dla sprawnego przebiegu całego procesu rehabilitacji. Pacjent, który szybciej dojdzie do stabilnego, niezagrożonego stanu zdrowia, będzie mógł wcześniej podjąć intensywniejszy wysiłek usprawniający.
Cele postępowania terapeutycznego w fazie ostrej
Głównym celem postępowania usprawniającego w fazie ostrej, w zależności od potrzeb i stanu osoby po udarze mózgu, jest torowanie funkcji życiowych, do których zalicza się głównie:
- stymulację oddechową i/lub ćwiczenia oddechowe (odgrywają one ważną rolę w profilaktyce zapalenia płuc), praca nad wdechem, wydechem i rytmem,
- stymulację kaszlu,
- stymulację przełykania.
Torowanie tych funkcji życiowych jest elementem terapii ustno-twarzowej, w której specjalizują się głównie neurologopedzi i fizjoterapeuci. W ramach tego typu terapii prowadzi się także:
- stymulację prawidłowej mimiki twarzy,
- żucia,
- przełykania,
- integrację odruchów ustno-twarzowych itp.
Wkrótce w kolejnej części poradnika:
Bibliografia:
1. Benedikt Bömer, “PNF w Neurologii”, Kraków 2013
2. Anna Kiss Feherne, “NDT Bobath dla dorosłych”, Warszawa 2011
3. “Usprawnianie po udarze mózgu”, Elipsa-Jaim s.c. , Kraków 2004
4. “Metoda NDT-Bobath w neurorehabilitacji osób dorosłych”, PZWL, Warszawa 2012