Wiele osób, które doznały udaru musi zmagać się z bardzo silnymi dolegliwościami bólowymi. Ból po udarze mózgu ma wpływ na codziennie funkcjonowanie pacjenta i sprawia, że rehabilitacja staje się niekiedy cierpieniem.
W aspekcie udarów mózgu występuje bardzo szeroki kontekst rodzajów bólu wiążący się z uszkodzeniami konkretnych obszarów mózgu. Udar krwotoczny podpajęczynówkowy powstaje wtedy, kiedy krew wylewa się na zewnątrz mózgu. Charakteryzuje się on najczęściej brakiem objawów ogniskowych. Nie występują niedowłady, dysfunkcje mowy czy widzenia, jednakże w trakcie udaru pojawia się niezmiernie silny, nagły ból głowy. Jest to sytuacja wymagająca nagłej interwencji medycznej. Krwotok podpajęczynówkowy może wywołać skutek śmiertelny. Tak intensywny ból głowy jest poważnym sygnałem alarmowym i nie może być ignorowany.
Kolejny aspekt bólu wiąże się z konsekwencją udaru. Zarówno udar krwotoczny, jak i niedokrwienny może dawać istotne dolegliwości bólowe, jeżeli destrukcji uległ obszar mózgu związany z odczuwaniem bólu. Najistotniejszą strukturą jest wzgórze określane mianem stacji przekaźnikowej, przez którą przechodzą impulsy bólowe. Pacjent może odczuwać bóle całej kończyny lub połowiczne ciała, jeżeli udar miał miejsce właśnie w obrębie wzgórza.
————————
SPRAWDŹ PROGRAM REHABILITACJI PO UDARZE MÓZGU.
————————
Ból po udarze mózgu. Rodzaje bólu.
W neurofizjologii ból możemy podzielić na receptorowy oraz neuropatyczny:
Ból receptorowy, który jest naturalną reakcją obronną organizmu na uszkodzenie tkanek w trakcie urazu, operacji jest dobrze poznany, zwykle ustępuje z czasem przy prawidłowym gojeniu i dość dobrze reaguje na leczenie przeciwbólowe.
Ból neuropatyczny powstaje jako efekt uszkodzenia układu nerwowego ośrodkowego – mózgu i rdzenia kręgowego, oraz obwodowego – nerwów. Ból neuropatyczny ma charakter, piekący, rwący, samoistny. Najczęściej jest stały, natomiast u około 1/3 pacjentów objawy okresowo mogą się zaostrzać. Pojawiają się napady bólu kłującego, palącego, o bardzo odczuwalnym nasileniu. Ból może wywołać sam dotyk lub zmiana ułożenia ciała, a także czynniki emocjonalne, niepokój, nasilone bodźce słuchowe lub wzrokowe.W zależności od rodzaju i miejsca uszkodzenia mogą dołączyć się objawy neurologiczne:
- porażenie,
- zaburzenia mowy,
- drżenie,
- napady drgawek.
Ból neuropatyczny jest rodzajem bólu przewlekłego. Ze względu na zupełnie inny charakter w stosunku do trwającego krótko bólu ostrego uważany jest za odrębną jednostkę chorobową, Ból neuropatyczny jest nieprawidłową odpowiedzią komórek nerwowych na wielu poziomach w następstwie uszkodzenia lub dysfunkcji obwodowego lub ośrodkowego układu nerwowego. Niestety, pomimo długoletnich badań naukowych, nie do końca znamy mechanizm jego powstawania. Leczenie bólu neuropatycznego nie jest łatwym zadaniem. W leczeniu stosuje się często leki przeciwdepresyjne i przeciwdrgawkowe, standardowe środki przeciwbólowe są tu mało skuteczne. Czasami ulgę może przynieść np. dożylny wlew z lidokainy.
Czasami u pacjentów występuje tzw. niedoczulica lub inne zaburzenia czucia. Może pojawić się zmieniona reakcja na bodźce mechaniczne i termiczne. Zwłaszcza przy udarze niedokrwiennym, uszkodzeniu może ulec kora czuciowa lub drogi biegnące bezpośrednio do niej. W takiej sytuacji pacjent często odczuwa zdrętwienie kończyny lub kończyn po tej samej stronie i może mieć istotna niedoczulicę tych rejonów ciała. Może się to wiązać z przykrymi konsekwencjami takimi jak oparzenia lub różnego rodzaju urazy wynikające z braku czynnika alarmującego o zagrożeniu.
Dodatkowy istotny aspekt bólu ściśle związany z udarem to ten, który pojawia się u pacjentów w odległym czasie od zachorowania. Tego typu ból wiąże się głównie z przykurczami, które powstają już po kilku tygodniach od epizodu chorobowego, jeśli systematycznie nie przeciwdziała się im rehabilitacją ruchową. Ponadto u pacjentów może dochodzić do wtórnych zmian zwyrodnieniowych w stawach, głównie dotyczy to stawu barkowego w którym wytwarzają się zwapnienia, przez co dochodzi do jego blokady. W takiej sytuacji czynne uruchamianie kończyny staje się bardzo bolesne, co sprawia znaczny dyskomfort pacjentowi. Niestety nie ma innego sposobu na zwalczenie tego typu dysfunkcji jak bolesna rehabilitacja, jeśli przez zaniedbania, brak ruchu, doszło do takiego stanu u pacjenta. Oczywiście w takiej sytuacji istnieje możliwość wspomagania lekami przeciwbólowymi, miorelaksantami, które zmniejszą napięcie mięśniowe.
Zróżnicowanie objawów, na które cierpią chorzy z powodu bólu neuropatycznego, ma bardzo szeroką rozpiętość. Ból bywa na tyle dokuczliwy, że do lekarza trafiają ludzie na skraju wytrzymałości nerwowej. U pacjentów ból neuropatyczny to czasem stałe odczuwane nieprzyjemnego wrażenia pieczenia, palenia lub parzenia. Może także przyjąć formę uczucia silnego ucisku. Z kolei u innych pacjentów, ból może mieć charakter nagły, może pojawiać się krótkotrwałe jako silne, wręcz przeszywające uczucie, odbierane niczym „porażenie prądem”. Ból może przyjmować także inne postaci i pojawiać się pod wpływem podmuchów powietrza, kontaktu z ubraniem, wpływu ciepła lub zimna. U chorych pojawiają się czasem skrajne reakcje na bodziec bólowy lub zniesienie czy osłabienie czucia. Ból pojawia się także z opóźnieniem i promieniuje poza obszar uszkodzonego nerwu.
————————
SPRAWDŹ PROGRAM REHABILITACJI PO UDARZE MÓZGU.
————————
Doznania bólowe osób po udarze oddziaływują na wszystkie płaszczyzny funkcjonowania chorego. Niejednokrotnie zmienia jego zachowanie, zmniejsza jakość życia, wpływa na aspekty zawodowe i funkcjonowanie w rodzinie, prowadzić może do przewlekłej bezsenności. Z czasem odczuwanie bólu dominuje nad jakimikolwiek innymi bodźcami, zaburza funkcje poznawcze i prowadzi do długotrwałego cierpienia. Sukces w leczeniu bólu neuropatycznego zależy od prawidłowego rozpoznania choroby, a następnie od właściwego doboru leków i zastosowania także coraz popularniejszych terapii niefarmakologicznych. Coraz częściej akcentuje się rolę czynników genetycznych wpływających na odbieranie bodźców bólowych i biochemię bólu, ale również odpowiedź na zastosowaną terapię. Ogromne znaczenie w tej trudnej sytuacji ma postawa chorego, zrozumienie choroby, śledzenie jej dynamiki i przede wszystkim wsparcie ze strony bliskich osób.
Autor: Agnieszka Węgorzewska